کاربرد مواد شیمیایی در صنایع غذایی (فواید و مضرات)

مواد شیمیایی در صنایع غذایی نقش حیاتی دارند. آنها می‌توانند به ماندگاری مواد غذایی، تنظیم اسیدیته، ایجاد تغییرات در رنگ و طعم، بهبود بافت و شکل محصولات کمک کنند. همچنین، مواد نگهدارنده به جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها و بیماری‌ها در مواد غذایی کمک می‌کنند.

برخی از کاربردهای مواد شیمیایی در صنایع غذایی عبارتند از:

– نگهداری مواد غذایی به مدت طولانی
– افزایش کیفیت مواد غذایی
– جذب رطوبت از محصولات غذایی
– تنظیم pH مواد غذایی
– بهبود طعم و مزه مواد غذایی

مواد شیمیایی می‌توانند نقش مهمی در تولید و نگهداری مواد غذایی داشته باشند. به عنوان مثال، مواد افزودنی غذایی می‌توانند ماندگاری مواد غذایی را افزایش دهند. همچنین در ایجاد رنگ، رایحه و مزه نیز می‌توانند به جذاب‌تر شدن غذا کمک کنند. در کاربردی دیگر، از طعم‌دهنده‌ها برای خوشمزه شدن غذا استفاده می‌شود و یا مکمل‌های غذایی به عنوان منابع تغذیه کاربرد دارند.

ضرورت استفاده از مواد شیمیایی در صنایع غذایی:

استفاده از مواد شیمیایی در صنایع غذایی اجتناب ناپذیر است. این مواد می‌توانند نقش مهمی در تولید و حفظ مواد غذایی ایفا کنند. برای نمونه، مواد افزودنی غذایی می‌توانند عمر مفید مواد غذایی را افزایش دهند. همچنین، آنها می‌توانند به بهبود رنگ، بو و طعم غذا کمک کنند.

در برخی موارد، از طعم‌دهنده‌ها برای افزایش خوشمزگی غذا استفاده می‌شود و مکمل‌های غذایی به عنوان منابع تغذیه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

همچنین، مواد و ظروف بسته‌بندی مواد غذایی، مانند بطری‌ها، فنجان‌ها و بشقاب‌ها، که برای بهبود استفاده و حمل و نقل مواد غذایی استفاده می‌شوند، ممکن است حاوی مواد شیمیایی مانند پلاستیک باشند که عناصر آن می‌توانند به مواد غذایی منتقل شوند.

در موارد دیگر، مواد شیمیایی می‌توانند برای مقابله با بیماری‌ها در حیوانات مزرعه یا محصولات کشاورزی استفاده شوند، یا گاهی اوقات به عنوان نتیجه فرآیندهای تولید مانند گرم کردن/ پخت و پز یا درمان در مواد غذایی یافت می‌شوند. برخی از گیاهان و قارچ‌ها به طور طبیعی سمومی تولید می‌کنند که می‌تواند محصولات را آلوده کند و باعث نگرانی برای سلامت انسان و دام شود.

بنابراین، در حالی که استفاده از مواد شیمیایی در صنایع غذایی ضروری است، اما همچنین ممکن است معایبی نیز داشته باشد.

به عنوان مثال، وجود برخی از ترکیبات مانند اسیدها، پروتئین‌ها و غیره که به طور طبیعی نیز در مواد غذایی وجود دارند، به سلامت انسان آسیبی نمی‌زند. اما استفاده از برخی از مواد شیمیایی مصنوعی دیگر مانند چربی‌های اشباع شده، می‌تواند مضر باشد و سلامتی را به خطر بیاندازد.

فواید کاربرد مواد شیمیایی در صنایع غذایی:

مواد شیمیایی در صنایع غذایی نقش مهمی دارند. این مواد به ما امکان می دهند تا مواد غذایی را برای مدت طولانی نگه داریم، کیفیت آنها را افزایش دهیم، رطوبت را از محصولات غذایی جذب کنیم، pH مواد غذایی را تنظیم کنیم و طعم و مزه آنها را بهبود بخشیم.

یکی از مواد شیمیایی متداول در صنایع غذایی اسید فسفریک است. این ترکیب اسیدی در کنار سایر ترکیبات هم خانواده خود مانند سیتریک اسید و استیک اسید، در صنایع غذایی بسیار کاربرد دارد. اسید فسفریک برای تنظیم pH، ایجاد طعم تیز و تند و نیز به عنوان نگهدارنده استفاده می شود. یکی از محصولات غذایی که اسید فسفریک در آن استفاده می شود، نوشابه ها هستند. طعم تیزی که هنگام نوشیدن نوشابه کوکاکولا حس می کنید، به دلیل وجود این ماده شیمیایی است.

اسید فسفریک از فسفر معدنی تشکیل شده است که به طور طبیعی در بدن ما وجود دارد. این ماده در ساختار کلسیم برای ساخت استخوان ها و دندان های محکم نقش دارد. همچنین، این ماده به کلیه ها و فرآیند استفاده و ذخیره سازی انرژی در بدن کمک می کند. فسفر به عضلات شما کمک می کند تا پس از یک تمرین سخت بازیابی کنند. با این حال، مصرف فسفر بیش از حد می تواند مقدار کلسیم را در بدن شما کاهش دهد و منجر به تخریب استخوان شود. همچنین می تواند توانایی بدن شما را در استفاده از مواد معدنی دیگر مانند آهن، روی و منیزیم مختل کند. اسید فسفریک در صورت تماس مستقیم به عنوان یک ماده شیمیایی خطرناک شناخته شده است.

سدیم هگزا متا فسفات

سدیم هگزامتافسفات که به عنوان یک امولسیفایر در صنایع غذایی استفاده می شود، اولین و مهمترین کاربرد خود را دارد. این ماده توسط سازمان غذا و دارو به عنوان یک ماده بی خطر شناخته شده است، اما مصرف آن بیش از حد می تواند برای سلامتی بسیار مضر باشد.

هگزامتافسفات، که حاوی فسفر است، نقش مهمی در تشکیل استخوان ها، بهبود عملکرد گوارش و ترمیم سلولی دارد. با این حال، مصرف بیش از حد این ماده می تواند باعث ایجاد اختلال در بدن شود و نتیجه معکوس بدهد. عوارض مصرف بیش از حد این ماده شامل اختلال در جذب کلسیم، مشکلات کلیوی، مشکلات پوستی و حتی سرطان است.

کربوکسی متیل سلولز

کربوکسی متیل سلولز یا cmc، یک ماده شیمیایی است که در صنایع غذایی به طور گسترده ای استفاده می شود. این ماده در تهیه ثعلب، یکی از محصولات غذایی معروف، کاربرد دارد. cmc برای ایجاد الاستیسیته و قوام در بستنی و به عنوان یک تثبیت کننده در امولسیون ها استفاده می شود. این ماده نیز در تولید بسیاری از محصولات لبنی مانند ماست و شیر و همچنین در انواع نوشیدنی ها و غذاها مورد استفاده قرار می گیرد.

مصرف بیش از حد این ماده می تواند باعث بروز مشکلات روده ای مانند نفخ، یبوست و اسهال شود. علاوه بر این، می تواند سطح کلسترول خون را کمی کاهش دهد.

سدیم متا بی سولفیت

سدیم متابی سولفیت یکی از مواد شیمیایی است که به عنوان نگهدارنده در مواد غذایی استفاده می شود و به عنوان یک ماده بی خطر شناخته شده است. این ماده با جلوگیری از رشد باکتری ها در غذا، عمر مواد غذایی را افزایش می دهد. یکی از خواص دیگر این ماده این است که از تغییر رنگ سبزیجات و میوه ها جلوگیری می کند و باعث می شود تازگی آن ها حفظ شود. میوه های خشک، سس ها، سوسیس و کالباس و سایر ترکیبات مشابه از مواد غذایی هستند که این ماده در آن ها یافت می شود.

مصرف بیش از حد این ماده می تواند باعث تحریک ریه شده و منجر به حساسیت و حملات آسم شود. همچنین در برخی افراد، می تواند باعث تورم روده و معده و اختلالات گوارشی شود.

مضرات مواد شیمیایی در صنایع غذایی:

همانطور که اشاره شد، استفاده از مواد شیمیایی در تهیه مواد غذایی اجتناب ناپذیر است، مگر اینکه در یک مزرعه زندگی کنید و تمام مواد غذایی خود را به صورت کاملا طبیعی تهیه کنید. در غیر اینصورت، شما نیز احتمالا جزو افرادی هستید که در مواد غذایی خود از انواع ترکیبات شیمیایی استفاده می کنند. لازم به ذکر است که همه مواد شیمیایی موجود در غذاها مضر نیستند، اما برخی از آن ها می توانند به سلامتی آسیب برسانند. یکی از مواد مضری که در مواد غذایی یافت می شود، آکریل آمید است. این ترکیب در نتیجه پخت و پز غذاهایی مثل سیب زمینی و غلات با حرارت بالا ایجاد می شود. این ترکیب از پخت قندهای طبیعی حاصل می شود. به همین دلیل است که توصیه می شود غذاهایی که این ترکیب را ایجاد می کنند را به صورت بخارپز مصرف کنیم.

همچنین، استفاده از رنگ های مصنوعی برای ایجاد رنگ های جذاب در غذاها می تواند خطر ابتلا به بیماری هایی مانند سرطان را افزایش دهد. به عنوان مثال، رنگ های مورد استفاده در نوشابه ها می توانند منجر به ایجاد انواع سرطان های ریه، خون و تیروئید شوند. علاوه بر این، بسیاری از کیک ها و شربت های تهیه شده دارای چربی های اشباع شده هستند که می توانند باعث گرفتگی عروق قلبی و در نهایت سکته قلبی شوند. همچنین، وجود برخی مواد ممکن است در برخی افراد باعث حساسیت و آلرژی شود.

نتیجه گیری:

در این مقاله، تلاش کردیم تا به اهمیت کاربرد شیمیایی در صنایع غذایی بپردازیم و همچنین به برخی از مضرات مواد شیمیایی موجود در غذاها اشاره کنیم. امروزه، استفاده از مواد شیمیایی در تهیه مواد غذایی به عنوان نگهدارنده، ایجاد کننده طعم و مزه، و برای ایجاد بافت و ساختار مناسب، ضروری است. در این بین، پیشنهاد می شود که هنگام خرید مواد غذایی بسته بندی شده، محتویات بسته را بررسی کنید و در صورت وجود مواد مضر یا موادی که ممکن است حساسیت ایجاد کنند، از خرید آنها خودداری کنید.