جزوه ژنتیک برای استخدامی [تهیه سال ۱۴۰۴]

شاخه های مختلف ژنتیک

علم ژنتیک اگرچه نسبت به سایر علوم زیستی جدید و نوپا می باشد اما در دهه های اخیر رشد و گسترش بسیاری یافته و امروزه با یک نگاه تخصصی شامل قوانین توارث سلولی، توارث فردی ، جمعیت و کلیه مکانیسمهای مولکولی است که توسط آنها رشد، تمایز و تکوین بوقوع می پیوندد.

دامنه این علم به حدی وسیع گشته است که بدون آن امکان پیشرفت در علومی نظیر زیست شناسی، پزشکی، کشاورزی، دامداری و آبزی پروری بسیار محدود خواهد شد. محققین شاخه های مختلف و دسته بندیهای متنوعی را برای علم ژنتیک در نظر می گیرند که برخی از آنها عبارتند از :

ژنتیک کلاسیک : بخشی از ژنتیک است که طریقه به ارث رسیدن صفات و خصوصیات را با استفاده از اصول و قوانین آمار و احتمالات مورد بررسی قرار می دهد.

ژنتیک میکروارگانیسمها : بخشی است که بر روی میکروارگانیسمها متمرکز می باشد و به مطالعه در زمینه ساختار و اختصاصات ژنتیکی میکروارگانیسمها می پردازد.

سیتوژنتیک : اساس سیتوژنتیک بر این اساس است که مواد ژنتیکی در کلیه موجودات اعم از جانوران پرسلولی و با میکروارگانیسمها در ساختارهایی به نام کروموزوم به نظم در آمده است.

در این بخش از ژنتیک تلاش می شود تا با استفاده از روشهای متنوع فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک، ساختمان و فعالیت این « اندامکها » در موجودات مختلف مورد بررسی قرار گیرد.

ژنتیک ملکولی : بخشی از ژنتیک است که بر روی ساختمان و عملکرد DNA بعنوان ماده ژنتیکی، RNA ها و پروتئینها در سطح ملکولی به تحقیق می پردازد.

ژنتیک جمعیت : زمینه ای از ژنتیک که با جمعیتها سروکار دارد ژنتیک جمعیت خوانده می شود. باید توجه داشت که هر یک از ما نه تنها یک فرد زیست شناختی هستیم که صفاتمان توسط ترکیب ژنتیکی خودمان تعیین می شود بلکه عضوی از یک گروه موجودات زنده هستیم که تحت عنوان جمعیت خوانده می شود.

به ترکیب ژنتیکی یک جمعیت خزانه ژنی (Gene pool) گفته می شود. علت علاقه محققین به ژنتیک جمعیت وجود ژنهای تعیین کننده ای است که در خزانه ژنی یک جمعیت وجود دارد.

ژنتیک انسان : بخشی از ژنتیک است که در زمینه ساختار ژنتیکی و توارثی انسان به مطالعه می پردازد.

ژنتیک پزشکی : بخشی است که در زمینه بیماریهای ناشی از نقصهای ژنتیکی ، نحوه توارث این بیماریها و راههای پیشگیری و درمان آنها به مطالعه می پردازد.

مهندسی ژنتیک : بخشی از ژنتیکی است که در آن محققین تلاش می کنند تا با استفاده از روشهای مختلف ژنها و ساختار ژنتیکی موجودات مختلف را مورد دستکاری قرار دهند.

ژنتیک مندلی

علم وراثت بدون اینکه با نگاه علمی به آن نگریسته شود دارای یک قدمت دیرینه می باشد، بدین صورت که از هزاران سال قبل ورائتی بودن بعضی از صفات مشخص گردیده بود. مثلا یونانیها در مورد چشم آبی بودن فرزند از پدر و مادر چشم آبی و با مسائل خون هم خونی ( منظور از خون و هم خونی از دیدگاه ژنتیکی می باشد ) اطلاعاتی داشتند.

و یا در بین خانواده های سلطنتی اروپا یکسری از صفات مورد توجه دانشمندان بود مثلا لبهای معروف هایپسبورگی در خانواده هایپسبورگ رو با هموفیلی در خانواده سلطنتی انگلیس از ملکه ویکتوریا به بعد.

در اواخر قرن نوزدهم میلادی کشیشی اطریشی به نام گریگور مندل با توجه به تسلطی که به چند زمینه علمی از جمله ریاضیات، بیولوژی، باغبانی و گیاهشناسی داشت، با هدف بررسی نحوه توارث برخی از صفات آزمایشاتی بر روی گیاه نخود فرنگی (Pisum sativum) انجام داد.